Geheel
conform zijn eigen stijl heeft OtGO drie schilderijen met een grote
rijkdom gemaakt. De zeer gedetailleerde werken nodigen de kijker uit om
zo dichtbij mogelijk te komen, zelfs als dat betekent dat zij het doek
met het puntje van hun neus moeten aanraken. De details van de
gezichten, uitdrukkingen en bewegingen worden dan waarneembaar, en het
is op dat moment dat de werken hun rijkdom onthullen. Door onze ogen in
OtGO’s schilderijen te storten, begint hun verhaal. Wilde dieren
dringen de doeken binnen: vissen, verschillende soorten apen, tijgers,
zebra’s, miereneters, roggen. De doeken wemelen van het leven. Naast de
exotische en kleurrijke dieren verschijnen er echter ovalen maskers: ze
zijn overal, en alleen uitpuilende ogen kenmerken hun oppervlak. De
afwezigheid van mond en neus – maar vooral van emoties – geeft ze een
huiveringwekkend aspect.
Wat betreft de mensen: zij zijn een soort levenloze zwarte silhouetten,
dwalend, veroordeeld, in stilte. Anderen worden getransformeerd in
transparante schimmen, of juist in mensfiguren van verschillende
kleuren. Wanneer de zwarte silhouetten liegen als onsamenhangende
poppen, lijkt de tweede categorie beetje bij beetje van de wereld te
verdwijnen en nauwelijks waarneembaar te worden. Net als de maskers
hebben deze figuren geen gezichten meer. Voor zowel de maskers als
mensfiguren geldt dat het verdwijnen van een lichaam of het breken van
de ziel leidt tot stilte en dood.
De spanning tussen de afgebeelde wezens is voelbaar, en hun nabijheid
lijkt geforceerd. Dieren moeten bij ruimtegebrek dichter bij de mens en
elkaar komen, beperkt in een minuscule ruimte. Soorten mengen, en
prooidieren wrijven schouders met roofdieren. Alles is overbelast, er
is geen vrije ruimte. Ineens overvalt een gevoel van verstikking ons,
en hebben we medelijden met deze kleine wezens en het leven dat niet
langer van hen is. Boom noch bloem brengt enige vreugde in deze
kunstwerken.
Afwisselend klimmen kleine apen en pasgeborenen in tanks die – net als
de vliegtuigen – de strepen van zebra’s hebben aangenomen om zich
tussen de dieren te camoufleren. Hun camouflage blijkt succesvol te
zijn: pas na zorgvuldige bestudering van de schilderijen openbaren zij
zich. Deze stalen kolossen schieten blindelings op een menigte mensen
en dieren. Ze richten niet op iemand in het bijzonder. Ze schieten. Dat
is alles. Bovendien lijken alle soorten gevangen in een raster dat door
de gewelddadige schoten wordt gevormd. Misschien is dit de weergave van
een blinde en moorddadige slachting waaruit alle logica en gezond
verstand zijn verdwenen. Soms worden pasgeborenen in de tanks gezogen.
Ze zijn amper geboren maar zijn al dood, verslonden door de
verblindende machtsmachine.
Hoe meer de beschouwer naar de doeken kijkt, hoe meer hij de spanning
voelt. Zonder woorden te gebruiken, klampen OtGO’s schilderijen zich
vast aan de geest van de kijker en onthullen ze een hartverscheurende
waarheid die klinkt als een alarmkreet midden in de donkere nacht. Ze
maken de beschouwer wakker. Verschillende dieren, waaronder tijgers,
aarzelen niet om hun blik in de onze te werpen. Ze vragen zich af wat
de redenen zijn voor deze waanzin, ze zoeken naar verklaringen. Dan
weer lijken ze om hulp te vragen. Hun blik wordt smekend. Als
beschouwers worden wij toeschouwers: zij die kijken, maar niets doen.
Wij zijn stille getuigen die de ellende voelen die zich voor ons
voltrekt. De moederapen proberen hun jongen te redden, maar het is
duidelijk dat niemand zal worden gespaard. Uiteindelijk moeten we
wegkijken, omdat de klagende blik van de levende wezens te moeilijk is
geworden om te verdragen.
Echter, niet alle
dieren lijken
last te hebben van de situatie. Sommige tonen zelfs lachende trekken.
Bij nauwkeurige bestudering valt op dat enkele apen een sluwe,
kwaadaardige glimlach op hun gezicht hebben. Ze lijken blij te zijn met
de situatie. Bovendien maken ze deel uit van de achtergrond, die donker
is als zijzelf, en gaan ze op in de doeken. De situatie amuseert hen,
en hun hart is niet (langer) ontvankelijk voor pijn. Misschien horen ze
in de hel? Zij zijn niet de enige wezens die glimlachen. Sommige
menselijke silhouetten hebben de hoofden van zebra’s of apen
aangenomen, en nemen uitdagende poses aan. Deze hybriden treiteren ook,
en worden niet gehinderd door het verwoestende tankvuur. Is dit een
manier om de absurditeit van wat er gebeurt te laten zien? Ongetwijfeld…
De manier waarop OtGO toenemende emoties weet op te wekken, is
opmerkelijk. Van veraf gezien lijken de schilderijen kleurrijk en bijna
vrolijk, maar van dichtbij wordt een andere realiteit onthuld: vreugde
en nieuwsgierigheid maken geleidelijk plaats voor verdriet en woede.
Details verschijnen, en veranderen onze perceptie en emoties. We
verplaatsen ons dan deze wezens, die alleen maar vrij willen leven. Ze
zijn de spiegel van ons eigen bestaan en van onze wereld die langzaam
uitsterft. Eenmaal gescheiden van deze doeken, voelen we een
verandering in onszelf. Er werd in ons iets wakker.
Echter, alles mag niet verloren gaan. Hoewel donker, zenden bepaalde
silhouetten, ter hoogte van hun gezicht, lichtgevende signalen uit. Zou
dat geen bewijs zijn, hoe klein ook, dat een wedergeboorte mogelijk is?
Deze aureolen verschijnen als lichtstralen in het koude zwarte
landschap. Ze roepen op tot ontwaken, tot verandering en tot een
menselijker leven voor onszelf en de andere wezens de deze planeet
bevolken. Hoop moet gevonden worden, want hoop is één van de pijlers
van de wereld2.
Maryna
Magnin. mei 2022
1. Kabat-Zinn,
Jon, Wherever You Go, There You Are: Mindfulness Meditation in Everyday
Life (Boston: Little, Brown and Company, 1994).
2.
Zuid-Afrikaans spreekwoord.
Triptych The World Beyond
-- De
originele tekst in het Frans --
Vertaling van Cova Art Gallery.
September 2022 Eindhoven